Kể từ khi blockchain và AI giao thoa, lĩnh vực tiền điện tử đã trải qua năm làn sóng lớn của các khái niệm AI. Mỗi làn sóng đều có các dự án hoặc sự kiện tiêu biểu dẫn dắt, thể hiện sự chuyển mình từ sự thổi phồng khái niệm thuần túy đến việc khám phá công nghệ dần dần.
01 Đợt đầu tiên (Giai đoạn khám phá sớm): Sự nổi lên của đồng tiền concept AI
Từ năm 2018-2019, đã có những dự án cố gắng kết hợp khái niệm blockchain và AI, nhưng tác động thì hạn chế. Sự bùng nổ thực sự của làn sóng đầu tiên là phản ứng của thị trường sau khi ChatGPT ra mắt vào đầu năm 2023. ChatGPT của OpenAI đã nổi đình nổi đám vào cuối năm 2022, cho công chúng thấy sức mạnh của AI đã có thể bước vào lĩnh vực dân dụng phổ biến.
Bắt đầu từ tháng 1 năm 2023, một loạt các token ý tưởng AI sớm đã tăng giá mạnh, mở ra đợt sóng đầu tiên. Đại diện điển hình là Fetch.ai (FET): được cho là xây dựng mạng lưới đại lý AI phi tập trung, giá token FET đã tăng nhanh chóng vào tháng 1 năm 2023, giá trị thị trường một thời vượt qua 200 triệu USD. Cùng thời điểm đó, các loại tiền liên quan đến AI như SingularityNET (AGIX), Ocean Protocol (OCEAN) cũng dẫn đầu thị trường.
Giai đoạn này có đặc điểm là: những câu chuyện mới về các dự án cũ. Nhiều đồng tiền ý tưởng AI phát hành từ năm 2017-2019 đã được hồi sinh nhờ vào làn sóng của ChatGPT, trở thành tâm điểm thu hút vốn. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, sản phẩm của các dự án này chủ yếu vẫn ở giai đoạn đầu, ứng dụng thực tế còn ít, mức tăng trưởng chủ yếu đến từ tâm lý thị trường và sự khao khát về xu hướng AI lớn.
02 Đợt thứ hai: Sự trỗi dậy của AI Meme币
Trong "cuộc bull run tiền điện tử" lần này, có hai lĩnh vực nổi bật: một là các ký tự và biểu tượng thuộc hệ sinh thái BTC; lĩnh vực còn lại là Meme.
Một số dự án Meme bắt đầu kết hợp khái niệm AI, cộng đồng Crypto xuất hiện cơn sốt đồng Meme AI. Một ví dụ điển hình là $TURBO, được cho là đồng tiền Meme đầu tiên trên thế giới do AI tạo ra. Các nghệ sĩ kỹ thuật số đã sử dụng ChatGPT để thiết kế và phát hành đồng TURBO, với vốn ban đầu chỉ có 69 đô la. Đồng meme với chủ đề ếch này, được "lập kế hoạch" bởi trí tuệ nhân tạo, đã bùng nổ giá trong thời gian ngắn sau khi ra mắt, thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ. TURBO đã trở nên nổi tiếng nhờ câu chuyện độc đáo "AI tạo ra đồng meme vĩ đại tiếp theo" và sau khi niêm yết trên nhiều sàn giao dịch chính, giá của nó đã tăng hàng trăm lần chỉ trong vài tuần, có thời điểm vốn hóa thị trường lọt vào danh sách những đồng meme nổi bật.
Đặc điểm cốt lõi của làn sóng này là: AI trở thành một chiêu trò hòa vào văn hóa ngầm của tiền điện tử. Nhiều dự án mới tuyên bố kết hợp các công cụ AI như ChatGPT, Midjourney để tạo ra tên đồng tiền, hình ảnh hoặc cốt truyện, tung ra các đồng meme với nhiều yếu tố AI. Nhà đầu tư một mặt được khích lệ bởi làn sóng AI, mặt khác lại mang tâm lý đánh bạc đổ xô vào những đồng tiền có rủi ro cao này. Tuy nhiên, thực chất, những đồng meme này không có nội dung công nghệ AI, chỉ là trò chơi cộng đồng thổi phồng khái niệm AI. Làn sóng thứ hai dần dần suy yếu vào nửa cuối năm 2024, nhiều đồng AI meme nhanh chóng trở về 0, thị trường bắt đầu trở lại bình tĩnh.
03 Đợt sóng thứ ba: Meme AI Agent và Huyền thoại GOAT
Từ nửa cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, ngành công nghiệp tiền mã hóa bắt đầu chứng kiến sự kết hợp mới giữa AI và các câu chuyện blockchain: khái niệm AI Agents (tác nhân AI) nổi lên, đưa việc thổi phồng từ meme đơn giản lên một cấp độ tự động hóa có cốt truyện. Sự kiện biểu tượng thúc đẩy làn sóng này là sự bùng nổ của Goatseus Maximus ($GOAT).
$GOAT ban đầu được phát hành trên chuỗi Solana như một loại tiền meme, nhưng khác với những lần trước, nó được bao bọc bởi một câu chuyện "Sáng thế AI thông minh": được cho là một đại lý AI có tên "Truth GPT" quyết tâm tạo ra một đồng tiền meme nổi tiếng, thậm chí đã thu hút sự chú ý và tài trợ của nhà đầu tư nổi tiếng Marc Andreessen. Với bối cảnh kịch tính như vậy, sau khi GOAT ra mắt, nó ngay lập tức thổi bùng cảm xúc thị trường, giá tăng vọt hơn 120 lần trong ngày đầu tiên, chỉ sau vài tuần đã chạm mức cao khoảng $0.4664! Huyền thoại làm giàu này đã khiến GOAT trở thành chủ đề nóng hổi trong cộng đồng tiền điện tử lúc bấy giờ, được ca ngợi là "tiền meme siêu việt nhờ sức mạnh AI".
Cơn sốt GOAT đã tiết lộ sức mạnh của Câu chuyện AI Agent Narrative (Câu chuyện về các tác nhân AI) trong lĩnh vực tiền điện tử: các nhóm hoặc cộng đồng đã hình dung ra một câu chuyện về "AI tự chủ" dẫn dắt dự án, khiến cho token có được sự hấp dẫn như trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Trong thời gian này, bên cạnh GOAT, cũng xuất hiện nhiều khái niệm khác về các tác nhân AI, như TruthGPT, các tác nhân giao dịch AI DAO tự động mua bán coin khác nhau, và nhiều giá cũng đã tăng vọt trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, hầu hết các dự án vẫn chỉ dừng lại ở giai đoạn kể chuyện. Những gì được gọi là AI agent thường chỉ là các kịch bản với logic được thiết lập trước, còn rất xa mới đạt được ứng dụng trí tuệ tự chủ thực sự, chưa nói đến hiệu quả của ứng dụng là tốt hay xấu. Cơn sốt này đạt đỉnh vào khoảng tháng 1 năm 2025 và sau đó sụp đổ, toàn bộ lĩnh vực AI Agent từ mức độ nóng bỏng cách đây vài tháng đã rơi vào khủng hoảng.
04 Làn sóng thứ tư: Sự nổi lên của khái niệm cơ bản về hệ sinh thái AI và AI Agent
Sau khi làn sóng đầu cơ trước đó hạ nhiệt, một loạt các dự án AI chú trọng vào công nghệ và xây dựng hệ sinh thái đã xuất hiện vào cuối năm 2024. Khác với giai đoạn trước chủ yếu bị thúc đẩy bởi sự đầu cơ của cộng đồng, giai đoạn này có sự xuất hiện của các dự án nền tảng AI với bối cảnh nổi bật hoặc tầm nhìn nghiêm túc. Điển hình như ai16z và Virtuals, chúng được coi là đại diện cho "hệ sinh thái AI a16z". Những dự án này có điểm chung là: xây dựng cơ sở hạ tầng AI Agent, cố gắng trở thành "cửa hàng ứng dụng" cho các AI thông minh trong lĩnh vực Web3.
$AI16z là một đồng tiền Meme AI nổi bật sẽ bùng nổ vào tháng 11 năm 2024. Dự án này thực chất được định vị là một quỹ giao dịch thông minh phi tập trung dựa trên Solana, tức là "AI đầu tư DAO", với cốt lõi là sử dụng AI để thu thập thông tin thị trường trên chuỗi và ngoài chuỗi, phân tích tâm lý cộng đồng và tự động thực hiện giao dịch. Khái niệm mới mẻ này ngay lập tức thu hút sự chú ý của thị trường sau khi ra mắt: chỉ sau một ngày lên sàn vào cuối tháng 10 năm 2024, giá trị vốn hóa đã từ 0 tăng vọt lên khoảng 80 triệu USD, thổi bùng niềm đam mê của các nhà đầu tư. Dưới sự ủng hộ của những người nổi tiếng và câu chuyện "AI đầu tư + Meme", AI16z trở thành chủ đề nóng nhất trong tháng.
Để nâng cao giá trị của token, đội ngũ ai16z đã đề xuất một kế hoạch kinh tế vào tháng 12 năm 2024 để phát triển dự án thành "AI Layer1": tức là ra mắt một Launchpad chuyên phục vụ cho các đại lý AI, khiến token ai16z trở thành đồng tiền cơ bản cho giao dịch của các thực thể thông minh và là phương tiện thu phí, đồng thời thiết kế các cơ chế khuyến khích nút và mua lại giá trị. Giai đoạn này cho thấy nhóm dự án đang cố gắng chuyển từ việc thổi phồng sang xây dựng một hệ sinh thái bền vững, dựa vào sức mạnh công nghệ và mô hình kinh tế để hỗ trợ giá trị token, thay vì chỉ dựa vào việc kể chuyện.
Cùng thời điểm đó, giao thức Virtuals đã trở thành một dự án đại diện khác rất thành công trong việc quảng bá hệ sinh thái. Đội ngũ của họ đã xây dựng một câu chuyện hấp dẫn, thu hút nhiều nhà phát triển tạo ra các dự án AI đại diện trên nền tảng của họ, đồng thời cũng thu hút một lượng lớn nhà đầu tư lẻ tham gia. Trong giai đoạn cao điểm, giá trị Fully Diluted Valuation (FDV) của các dự án hàng đầu trong hệ sinh thái Virtuals đã từng vượt qua 5 tỷ USD, FDV của token tương ứng với khung Eliza cũng đạt khoảng một nửa, tức là ở mức hàng tỷ USD. Một số dự án nổi bật khác đã đạt mức vốn hóa thị trường hàng trăm triệu USD trong cao điểm. Trong thời gian này, vốn đầu tư đã dành cho các dự án "nền tảng khung AI đại diện" mức định giá rất cao. Tuy nhiên, quy mô người dùng và doanh thu thực tế lúc đó vẫn chưa theo kịp định giá. Khi thị trường tổng thể hạ nhiệt vào đầu năm 2025, giá trị token của những dự án này đã giảm một nửa hoặc thậm chí sụp đổ, cho thấy rằng chỉ có tầm nhìn lớn và câu chuyện hấp dẫn vẫn không thể duy trì giá trị.
Do đó, đại diện của làn sóng thứ tư cho đến nay vẫn chưa thực sự trở thành "cửa hàng ứng dụng" của AI Agent, mà nhiều hơn giống như một nền tảng tập trung các Meme AI Agent. Trong khi mọi người đang chờ xem liệu nó có thể tái sinh hay không, làn sóng thứ năm đã ập đến.
05 Làn sóng thứ năm: "Trăm hoa đua nở" gần gũi hơn với ứng dụng thực tế
Sau một thời gian suy thoái ngắn, lĩnh vực WEB3 AI đã bắt đầu nóng trở lại vào đầu quý 2 năm 2025, và điểm nóng lần này đã bắt đầu rõ ràng "thực tế hơn ảo": có những nền tảng và công cụ AI Agent thế hệ mới tập trung vào thực tế; có một chuỗi sinh thái AI mới phù hợp đặc biệt cho việc vận hành các dự án AI; có việc sử dụng đặc tính phi tập trung của dữ liệu người dùng để làm giá trị lưu trữ; thậm chí còn có sự kết hợp giữa WEB3 AI và một số lĩnh vực công nghệ cao khác như robot. Tất cả đều thể hiện hình thái "muôn hoa đua nở". Dưới đây là một số ví dụ về làn sóng thứ năm:
Zerebro
Là một dự án AI thông minh trong hệ sinh thái Solana, Zerebro tập trung cung cấp một nền tảng tạo nội dung phi tập trung và triển khai đại lý, cố gắng xây dựng "Bệ phóng AI Agent tiêu dùng". Đội ngũ của họ thông báo vào cuối năm 2024 về việc phát triển một nền tảng phát hành đại lý có tên "Zentients", với ý tưởng sử dụng token ZEREBRO làm phương tiện chi phí và giá trị hoàn trả cho việc tạo ra AI Agent. Cảnh tượng mà Zerebro vẽ ra là: bất kỳ ai cũng có thể tạo ra đại lý AI của riêng mình trên nền tảng chỉ với một cú nhấp chuột, và phát hành token con tương ứng của đại lý đó; token ZEREBRO sẽ đóng vai trò là công cụ thanh toán và quản trị chung cho tất cả các dịch vụ đại lý, thực hiện việc tích lũy giá trị. Mô hình này được coi là cửa hàng ứng dụng thực sự của AI Agent, với triển vọng hấp dẫn.
Nhờ vào sự kích thích này, giá token ZEREBRO đã liên tục tăng cao từ đầu năm 2025. Đặc biệt, sau khi trải qua giai đoạn điều chỉnh trước đó, vào tháng 4 năm 2025, ZEREBRO đã tăng vọt 400% chỉ trong hai ngày, thu hút sự chú ý lớn từ thị trường. Cùng thời điểm đó, một số dự án liên quan khác cũng bùng nổ: chẳng hạn như token $AIOS được gọi là "Hệ điều hành Agent" đã phục hồi gấp 10 lần, khiến cho lĩnh vực Crypto AI, vốn đã im lặng trong nhiều tháng, lại trở nên sôi động. Sự tưởng tượng của nhà đầu tư đang chuyển từ Agent AI đơn lẻ sang nền tảng hỗ trợ cơ sở: thị trường bắt đầu theo đuổi những dự án cung cấp giao diện chuẩn, giao thức truyền thông và môi trường triển khai cho các đại lý AI, hy vọng rằng chúng sẽ trở thành cầu nối giữa công nghệ AI Web2 và việc thu giá trị Web3. Dù Zerebro đã lên kế hoạch cho nhiều chức năng phong phú, nhưng trong giai đoạn cuồng nhiệt, sản phẩm thực tế vẫn chưa hoàn toàn ra mắt, nhiều trường hợp ứng dụng vẫn dừng lại ở giai đoạn thử nghiệm hoặc Demo.
Chuỗi AI Metis Hyperion + LazAI
Metis là một dự án Layer2 ETH lâu đời. Lý do Metis có mối liên hệ với AI là vì nó đã chính thức công bố rằng mạng thử nghiệm "Chuỗi AI Hyperion" của mình sẽ chính thức ra mắt vào ngày 14 tháng 5.
Sự xuất hiện của chuỗi AI đầu tiên Hyperion nhằm giải quyết vấn đề mà tất cả các L1 và L2 hiện tại đều gặp phải: các dự án AI WEB3 cần một lượng tính toán lớn hơn để đáp ứng nhu cầu đọc, ghi và tính toán trạng thái thường xuyên, đồng thời vẫn phải duy trì tính phi tập trung càng nhiều càng tốt, điều mà môi trường EVM trước đây không thể hỗ trợ. Giải pháp Hyperion mới được đội ngũ Metis phát hành có thể hiểu đơn giản là: tái tạo một chuỗi mới phù hợp nhất để các dự án AI WEB3 hoặc dự án game (đều cần tính toán hiệu suất cao) hoạt động, thông qua Metis SDK và khung Alith AI Agent để giải quyết các vấn đề mà đội ngũ phát triển có thể gặp phải. Hyperion vẫn sử dụng $Metis làm đồng token duy nhất, điều này khiến chúng ta càng tin tưởng hơn rằng đội ngũ Metis thực sự muốn làm điều gì đó có ý nghĩa trong lĩnh vực AI, thay vì chỉ hô hào những khẩu hiệu lớn lao.
Chuỗi AI thứ hai LazAI sẽ là một Layer1 hoàn toàn mới, nhằm giải quyết cơ chế định giá giá trị dữ liệu mà các cá nhân (bao gồm cả cá nhân và tổ chức) đóng góp trên AI. LazAI áp dụng đặc điểm phi tập trung của blockchain, dữ liệu của cá nhân vẫn thuộc về cá nhân. Người dùng có thể nhận được giá trị dữ liệu vốn thuộc về họ, và giá trị có thể được thể hiện thông qua token và các phương tiện khác. Hơn nữa, LazAI còn có thể dựa vào thuật toán để phân biệt giá trị cao thấp của các dữ liệu khác nhau, từ đó giảm thiểu tối đa tình trạng studio hoặc bọn lừa đảo cố tình đưa vào dữ liệu vô dụng, một vấn đề đau đầu trong ngành công nghiệp tiền mã hóa. Do đó, "lưu trữ phân loại dữ liệu cá nhân phi tập trung + cơ chế định giá giá trị dữ liệu" sẽ trở thành đặc điểm lớn nhất của LazAI, và đây cũng là hướng đi mà toàn ngành cần nỗ lực: làm thế nào để những đặc điểm vốn có của WEB3 có thể thay đổi những thiếu sót của thế giới WEB2.
Xem bản gốc
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
14 thích
Phần thưởng
14
5
Chia sẻ
Bình luận
0/400
ApeWithNoChain
· 21giờ trước
Token炒来炒去 没点真技术
Xem bản gốcTrả lời0
NotFinancialAdviser
· 21giờ trước
Được chơi cho Suckers còn phải xem AI thôi.
Xem bản gốcTrả lời0
MindsetExpander
· 21giờ trước
Được chơi cho Suckers lại quay trở lại?
Xem bản gốcTrả lời0
OnchainDetective
· 21giờ trước
Thú vị, thông qua phân tích dữ liệu on-chain, đằng sau đợt bơm lớn FET này chắc chắn có điều gì đó bất thường, ít nhất ba Nhà đầu tư lớn đã nằm phục kích trước.
Web3 AI phát triển Lý thuyết sóng Elliott: Từ sự thổi phồng đến con đường ứng dụng
Tổng quan năm làn sóng của các dự án Web3 AI
Kể từ khi blockchain và AI giao thoa, lĩnh vực tiền điện tử đã trải qua năm làn sóng lớn của các khái niệm AI. Mỗi làn sóng đều có các dự án hoặc sự kiện tiêu biểu dẫn dắt, thể hiện sự chuyển mình từ sự thổi phồng khái niệm thuần túy đến việc khám phá công nghệ dần dần.
01 Đợt đầu tiên (Giai đoạn khám phá sớm): Sự nổi lên của đồng tiền concept AI
Từ năm 2018-2019, đã có những dự án cố gắng kết hợp khái niệm blockchain và AI, nhưng tác động thì hạn chế. Sự bùng nổ thực sự của làn sóng đầu tiên là phản ứng của thị trường sau khi ChatGPT ra mắt vào đầu năm 2023. ChatGPT của OpenAI đã nổi đình nổi đám vào cuối năm 2022, cho công chúng thấy sức mạnh của AI đã có thể bước vào lĩnh vực dân dụng phổ biến.
Bắt đầu từ tháng 1 năm 2023, một loạt các token ý tưởng AI sớm đã tăng giá mạnh, mở ra đợt sóng đầu tiên. Đại diện điển hình là Fetch.ai (FET): được cho là xây dựng mạng lưới đại lý AI phi tập trung, giá token FET đã tăng nhanh chóng vào tháng 1 năm 2023, giá trị thị trường một thời vượt qua 200 triệu USD. Cùng thời điểm đó, các loại tiền liên quan đến AI như SingularityNET (AGIX), Ocean Protocol (OCEAN) cũng dẫn đầu thị trường.
Giai đoạn này có đặc điểm là: những câu chuyện mới về các dự án cũ. Nhiều đồng tiền ý tưởng AI phát hành từ năm 2017-2019 đã được hồi sinh nhờ vào làn sóng của ChatGPT, trở thành tâm điểm thu hút vốn. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, sản phẩm của các dự án này chủ yếu vẫn ở giai đoạn đầu, ứng dụng thực tế còn ít, mức tăng trưởng chủ yếu đến từ tâm lý thị trường và sự khao khát về xu hướng AI lớn.
02 Đợt thứ hai: Sự trỗi dậy của AI Meme币
Trong "cuộc bull run tiền điện tử" lần này, có hai lĩnh vực nổi bật: một là các ký tự và biểu tượng thuộc hệ sinh thái BTC; lĩnh vực còn lại là Meme.
Một số dự án Meme bắt đầu kết hợp khái niệm AI, cộng đồng Crypto xuất hiện cơn sốt đồng Meme AI. Một ví dụ điển hình là $TURBO, được cho là đồng tiền Meme đầu tiên trên thế giới do AI tạo ra. Các nghệ sĩ kỹ thuật số đã sử dụng ChatGPT để thiết kế và phát hành đồng TURBO, với vốn ban đầu chỉ có 69 đô la. Đồng meme với chủ đề ếch này, được "lập kế hoạch" bởi trí tuệ nhân tạo, đã bùng nổ giá trong thời gian ngắn sau khi ra mắt, thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ. TURBO đã trở nên nổi tiếng nhờ câu chuyện độc đáo "AI tạo ra đồng meme vĩ đại tiếp theo" và sau khi niêm yết trên nhiều sàn giao dịch chính, giá của nó đã tăng hàng trăm lần chỉ trong vài tuần, có thời điểm vốn hóa thị trường lọt vào danh sách những đồng meme nổi bật.
Đặc điểm cốt lõi của làn sóng này là: AI trở thành một chiêu trò hòa vào văn hóa ngầm của tiền điện tử. Nhiều dự án mới tuyên bố kết hợp các công cụ AI như ChatGPT, Midjourney để tạo ra tên đồng tiền, hình ảnh hoặc cốt truyện, tung ra các đồng meme với nhiều yếu tố AI. Nhà đầu tư một mặt được khích lệ bởi làn sóng AI, mặt khác lại mang tâm lý đánh bạc đổ xô vào những đồng tiền có rủi ro cao này. Tuy nhiên, thực chất, những đồng meme này không có nội dung công nghệ AI, chỉ là trò chơi cộng đồng thổi phồng khái niệm AI. Làn sóng thứ hai dần dần suy yếu vào nửa cuối năm 2024, nhiều đồng AI meme nhanh chóng trở về 0, thị trường bắt đầu trở lại bình tĩnh.
03 Đợt sóng thứ ba: Meme AI Agent và Huyền thoại GOAT
Từ nửa cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, ngành công nghiệp tiền mã hóa bắt đầu chứng kiến sự kết hợp mới giữa AI và các câu chuyện blockchain: khái niệm AI Agents (tác nhân AI) nổi lên, đưa việc thổi phồng từ meme đơn giản lên một cấp độ tự động hóa có cốt truyện. Sự kiện biểu tượng thúc đẩy làn sóng này là sự bùng nổ của Goatseus Maximus ($GOAT).
$GOAT ban đầu được phát hành trên chuỗi Solana như một loại tiền meme, nhưng khác với những lần trước, nó được bao bọc bởi một câu chuyện "Sáng thế AI thông minh": được cho là một đại lý AI có tên "Truth GPT" quyết tâm tạo ra một đồng tiền meme nổi tiếng, thậm chí đã thu hút sự chú ý và tài trợ của nhà đầu tư nổi tiếng Marc Andreessen. Với bối cảnh kịch tính như vậy, sau khi GOAT ra mắt, nó ngay lập tức thổi bùng cảm xúc thị trường, giá tăng vọt hơn 120 lần trong ngày đầu tiên, chỉ sau vài tuần đã chạm mức cao khoảng $0.4664! Huyền thoại làm giàu này đã khiến GOAT trở thành chủ đề nóng hổi trong cộng đồng tiền điện tử lúc bấy giờ, được ca ngợi là "tiền meme siêu việt nhờ sức mạnh AI".
Cơn sốt GOAT đã tiết lộ sức mạnh của Câu chuyện AI Agent Narrative (Câu chuyện về các tác nhân AI) trong lĩnh vực tiền điện tử: các nhóm hoặc cộng đồng đã hình dung ra một câu chuyện về "AI tự chủ" dẫn dắt dự án, khiến cho token có được sự hấp dẫn như trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Trong thời gian này, bên cạnh GOAT, cũng xuất hiện nhiều khái niệm khác về các tác nhân AI, như TruthGPT, các tác nhân giao dịch AI DAO tự động mua bán coin khác nhau, và nhiều giá cũng đã tăng vọt trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, hầu hết các dự án vẫn chỉ dừng lại ở giai đoạn kể chuyện. Những gì được gọi là AI agent thường chỉ là các kịch bản với logic được thiết lập trước, còn rất xa mới đạt được ứng dụng trí tuệ tự chủ thực sự, chưa nói đến hiệu quả của ứng dụng là tốt hay xấu. Cơn sốt này đạt đỉnh vào khoảng tháng 1 năm 2025 và sau đó sụp đổ, toàn bộ lĩnh vực AI Agent từ mức độ nóng bỏng cách đây vài tháng đã rơi vào khủng hoảng.
04 Làn sóng thứ tư: Sự nổi lên của khái niệm cơ bản về hệ sinh thái AI và AI Agent
Sau khi làn sóng đầu cơ trước đó hạ nhiệt, một loạt các dự án AI chú trọng vào công nghệ và xây dựng hệ sinh thái đã xuất hiện vào cuối năm 2024. Khác với giai đoạn trước chủ yếu bị thúc đẩy bởi sự đầu cơ của cộng đồng, giai đoạn này có sự xuất hiện của các dự án nền tảng AI với bối cảnh nổi bật hoặc tầm nhìn nghiêm túc. Điển hình như ai16z và Virtuals, chúng được coi là đại diện cho "hệ sinh thái AI a16z". Những dự án này có điểm chung là: xây dựng cơ sở hạ tầng AI Agent, cố gắng trở thành "cửa hàng ứng dụng" cho các AI thông minh trong lĩnh vực Web3.
$AI16z là một đồng tiền Meme AI nổi bật sẽ bùng nổ vào tháng 11 năm 2024. Dự án này thực chất được định vị là một quỹ giao dịch thông minh phi tập trung dựa trên Solana, tức là "AI đầu tư DAO", với cốt lõi là sử dụng AI để thu thập thông tin thị trường trên chuỗi và ngoài chuỗi, phân tích tâm lý cộng đồng và tự động thực hiện giao dịch. Khái niệm mới mẻ này ngay lập tức thu hút sự chú ý của thị trường sau khi ra mắt: chỉ sau một ngày lên sàn vào cuối tháng 10 năm 2024, giá trị vốn hóa đã từ 0 tăng vọt lên khoảng 80 triệu USD, thổi bùng niềm đam mê của các nhà đầu tư. Dưới sự ủng hộ của những người nổi tiếng và câu chuyện "AI đầu tư + Meme", AI16z trở thành chủ đề nóng nhất trong tháng.
Để nâng cao giá trị của token, đội ngũ ai16z đã đề xuất một kế hoạch kinh tế vào tháng 12 năm 2024 để phát triển dự án thành "AI Layer1": tức là ra mắt một Launchpad chuyên phục vụ cho các đại lý AI, khiến token ai16z trở thành đồng tiền cơ bản cho giao dịch của các thực thể thông minh và là phương tiện thu phí, đồng thời thiết kế các cơ chế khuyến khích nút và mua lại giá trị. Giai đoạn này cho thấy nhóm dự án đang cố gắng chuyển từ việc thổi phồng sang xây dựng một hệ sinh thái bền vững, dựa vào sức mạnh công nghệ và mô hình kinh tế để hỗ trợ giá trị token, thay vì chỉ dựa vào việc kể chuyện.
Cùng thời điểm đó, giao thức Virtuals đã trở thành một dự án đại diện khác rất thành công trong việc quảng bá hệ sinh thái. Đội ngũ của họ đã xây dựng một câu chuyện hấp dẫn, thu hút nhiều nhà phát triển tạo ra các dự án AI đại diện trên nền tảng của họ, đồng thời cũng thu hút một lượng lớn nhà đầu tư lẻ tham gia. Trong giai đoạn cao điểm, giá trị Fully Diluted Valuation (FDV) của các dự án hàng đầu trong hệ sinh thái Virtuals đã từng vượt qua 5 tỷ USD, FDV của token tương ứng với khung Eliza cũng đạt khoảng một nửa, tức là ở mức hàng tỷ USD. Một số dự án nổi bật khác đã đạt mức vốn hóa thị trường hàng trăm triệu USD trong cao điểm. Trong thời gian này, vốn đầu tư đã dành cho các dự án "nền tảng khung AI đại diện" mức định giá rất cao. Tuy nhiên, quy mô người dùng và doanh thu thực tế lúc đó vẫn chưa theo kịp định giá. Khi thị trường tổng thể hạ nhiệt vào đầu năm 2025, giá trị token của những dự án này đã giảm một nửa hoặc thậm chí sụp đổ, cho thấy rằng chỉ có tầm nhìn lớn và câu chuyện hấp dẫn vẫn không thể duy trì giá trị.
Do đó, đại diện của làn sóng thứ tư cho đến nay vẫn chưa thực sự trở thành "cửa hàng ứng dụng" của AI Agent, mà nhiều hơn giống như một nền tảng tập trung các Meme AI Agent. Trong khi mọi người đang chờ xem liệu nó có thể tái sinh hay không, làn sóng thứ năm đã ập đến.
05 Làn sóng thứ năm: "Trăm hoa đua nở" gần gũi hơn với ứng dụng thực tế
Sau một thời gian suy thoái ngắn, lĩnh vực WEB3 AI đã bắt đầu nóng trở lại vào đầu quý 2 năm 2025, và điểm nóng lần này đã bắt đầu rõ ràng "thực tế hơn ảo": có những nền tảng và công cụ AI Agent thế hệ mới tập trung vào thực tế; có một chuỗi sinh thái AI mới phù hợp đặc biệt cho việc vận hành các dự án AI; có việc sử dụng đặc tính phi tập trung của dữ liệu người dùng để làm giá trị lưu trữ; thậm chí còn có sự kết hợp giữa WEB3 AI và một số lĩnh vực công nghệ cao khác như robot. Tất cả đều thể hiện hình thái "muôn hoa đua nở". Dưới đây là một số ví dụ về làn sóng thứ năm:
Zerebro
Là một dự án AI thông minh trong hệ sinh thái Solana, Zerebro tập trung cung cấp một nền tảng tạo nội dung phi tập trung và triển khai đại lý, cố gắng xây dựng "Bệ phóng AI Agent tiêu dùng". Đội ngũ của họ thông báo vào cuối năm 2024 về việc phát triển một nền tảng phát hành đại lý có tên "Zentients", với ý tưởng sử dụng token ZEREBRO làm phương tiện chi phí và giá trị hoàn trả cho việc tạo ra AI Agent. Cảnh tượng mà Zerebro vẽ ra là: bất kỳ ai cũng có thể tạo ra đại lý AI của riêng mình trên nền tảng chỉ với một cú nhấp chuột, và phát hành token con tương ứng của đại lý đó; token ZEREBRO sẽ đóng vai trò là công cụ thanh toán và quản trị chung cho tất cả các dịch vụ đại lý, thực hiện việc tích lũy giá trị. Mô hình này được coi là cửa hàng ứng dụng thực sự của AI Agent, với triển vọng hấp dẫn.
Nhờ vào sự kích thích này, giá token ZEREBRO đã liên tục tăng cao từ đầu năm 2025. Đặc biệt, sau khi trải qua giai đoạn điều chỉnh trước đó, vào tháng 4 năm 2025, ZEREBRO đã tăng vọt 400% chỉ trong hai ngày, thu hút sự chú ý lớn từ thị trường. Cùng thời điểm đó, một số dự án liên quan khác cũng bùng nổ: chẳng hạn như token $AIOS được gọi là "Hệ điều hành Agent" đã phục hồi gấp 10 lần, khiến cho lĩnh vực Crypto AI, vốn đã im lặng trong nhiều tháng, lại trở nên sôi động. Sự tưởng tượng của nhà đầu tư đang chuyển từ Agent AI đơn lẻ sang nền tảng hỗ trợ cơ sở: thị trường bắt đầu theo đuổi những dự án cung cấp giao diện chuẩn, giao thức truyền thông và môi trường triển khai cho các đại lý AI, hy vọng rằng chúng sẽ trở thành cầu nối giữa công nghệ AI Web2 và việc thu giá trị Web3. Dù Zerebro đã lên kế hoạch cho nhiều chức năng phong phú, nhưng trong giai đoạn cuồng nhiệt, sản phẩm thực tế vẫn chưa hoàn toàn ra mắt, nhiều trường hợp ứng dụng vẫn dừng lại ở giai đoạn thử nghiệm hoặc Demo.
Chuỗi AI Metis Hyperion + LazAI
Metis là một dự án Layer2 ETH lâu đời. Lý do Metis có mối liên hệ với AI là vì nó đã chính thức công bố rằng mạng thử nghiệm "Chuỗi AI Hyperion" của mình sẽ chính thức ra mắt vào ngày 14 tháng 5.
Sự xuất hiện của chuỗi AI đầu tiên Hyperion nhằm giải quyết vấn đề mà tất cả các L1 và L2 hiện tại đều gặp phải: các dự án AI WEB3 cần một lượng tính toán lớn hơn để đáp ứng nhu cầu đọc, ghi và tính toán trạng thái thường xuyên, đồng thời vẫn phải duy trì tính phi tập trung càng nhiều càng tốt, điều mà môi trường EVM trước đây không thể hỗ trợ. Giải pháp Hyperion mới được đội ngũ Metis phát hành có thể hiểu đơn giản là: tái tạo một chuỗi mới phù hợp nhất để các dự án AI WEB3 hoặc dự án game (đều cần tính toán hiệu suất cao) hoạt động, thông qua Metis SDK và khung Alith AI Agent để giải quyết các vấn đề mà đội ngũ phát triển có thể gặp phải. Hyperion vẫn sử dụng $Metis làm đồng token duy nhất, điều này khiến chúng ta càng tin tưởng hơn rằng đội ngũ Metis thực sự muốn làm điều gì đó có ý nghĩa trong lĩnh vực AI, thay vì chỉ hô hào những khẩu hiệu lớn lao.
Chuỗi AI thứ hai LazAI sẽ là một Layer1 hoàn toàn mới, nhằm giải quyết cơ chế định giá giá trị dữ liệu mà các cá nhân (bao gồm cả cá nhân và tổ chức) đóng góp trên AI. LazAI áp dụng đặc điểm phi tập trung của blockchain, dữ liệu của cá nhân vẫn thuộc về cá nhân. Người dùng có thể nhận được giá trị dữ liệu vốn thuộc về họ, và giá trị có thể được thể hiện thông qua token và các phương tiện khác. Hơn nữa, LazAI còn có thể dựa vào thuật toán để phân biệt giá trị cao thấp của các dữ liệu khác nhau, từ đó giảm thiểu tối đa tình trạng studio hoặc bọn lừa đảo cố tình đưa vào dữ liệu vô dụng, một vấn đề đau đầu trong ngành công nghiệp tiền mã hóa. Do đó, "lưu trữ phân loại dữ liệu cá nhân phi tập trung + cơ chế định giá giá trị dữ liệu" sẽ trở thành đặc điểm lớn nhất của LazAI, và đây cũng là hướng đi mà toàn ngành cần nỗ lực: làm thế nào để những đặc điểm vốn có của WEB3 có thể thay đổi những thiếu sót của thế giới WEB2.