Từ lý tưởng kỹ thuật đến tâm điểm tranh cãi: Hành trình chuyển mình của Vitalik và Ethereum

Vitalik gần đây đã biến mất khỏi mạng xã hội hơn 20 ngày. Trong thời gian này, giá Ethereum đã nhiều lần giảm xuống dưới ngưỡng tâm lý của các nhà đầu tư, vào ngày 12 tháng 3, tỷ giá ETH/BTC đã giảm xuống 0.022676, đánh dấu mức thấp nhất kể từ tháng 6 năm 2020. Tỷ giá ETH/BTC tiếp tục giảm, các nhà đầu tư lớn đã rút lui, nhà đầu tư nhỏ lẻ hoảng loạn, và tâm lý tiêu cực gia tăng.

Vào tháng Hai, cộng đồng Ethereum đã bùng nổ tranh cãi. Đối mặt với những chỉ trích, Vitalik cho biết ông không cho rằng mô hình PVP phổ biến hiện nay là sản phẩm tốt nhất của blockchain, ông và Ethereum kiên quyết theo đuổi những sản phẩm chất lượng hơn.

Trong khi đó, những người sáng lập của một nền tảng giao dịch đã chơi trò đùa trên mạng xã hội, lợi dụng việc đầu tư của các tổ chức đầu tư để khuấy động một làn sóng Meme trên chuỗi.

Giai đoạn Meme hiện đang bùng nổ, PVP phổ biến, tâm lý cờ bạc tràn ngập trong cộng đồng tiền điện tử. Bên cạnh đó, một cảm giác mơ hồ phổ biến đang bao trùm ngành, dường như đã biến mất những đổi mới thực sự có thể dẫn dắt ngành phát triển mạnh mẽ.

Ngành công nghiệp trở nên hoang tàn, Meme đã trở thành câu chuyện chính. Mọi người bắt đầu nhớ về mùa hè năm 2020 khi DeFi trên Ethereum bùng nổ.

Từ "V thần" đến "Tiểu V"

Từng có một thời, người ta tôn kính ông với cái tên "V thần", coi ông là lãnh đạo tinh thần, dựa vào ông để chỉ ra hướng phát triển của tiền mã hoá. Giờ đây, người ta gọi ông là "tiểu V", yêu cầu ông "biến khỏi" Ethereum.

Vitalik gần đây nhất trở thành tâm điểm của dư luận vào đầu tháng 2. Lúc đó, trong cộng đồng tràn ngập những tiếng nói nghi ngờ về Ethereum. Đối diện với những nghi ngờ, gợi ý hoặc chửi rủa, Vitalik cuối cùng đã phản hồi trên mạng xã hội rằng: anh không đồng ý rằng mô hình PVP hiện tại là sản phẩm tốt nhất, mà đang theo đuổi sản phẩm tốt hơn. Về tiếng kêu gọi cần cải cách quỹ Ethereum, Vitalik cũng bày tỏ sự bất lực trước những gợi ý của những người không hiểu rõ tình hình.

Vitalik trở thành tâm điểm chỉ trích, điều này khó tưởng tượng cách đây hai năm.

Nhóm người thường khao khát một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, cần một đối tượng để tôn sùng, từ đó có được sự an tâm và hướng dẫn về tâm lý. Điều này thúc đẩy họ nhiệt tình trong việc thờ phụng, phóng đại vô hạn những điểm mạnh của một ai đó, tạo ra một "thần" có khả năng vô biên. Khi "thần" được tạo ra này không thể đáp ứng kỳ vọng quá cao của công chúng, thái độ của nhóm người thay đổi rất nhanh chóng và tàn nhẫn. Họ từ sự tôn sùng mù quáng trước đây ngay lập tức chuyển sang chỉ trích mãnh liệt, đẩy "thần" xuống khỏi bục cao của mình, và trút sự thất vọng và tức giận của mình qua những lời chửi bới, phỉ báng.

Vitalik đã trải qua một quá trình được cộng đồng tiền mã hóa tôn sùng và hủy diệt. Có một thời, trong cộng đồng tiền mã hóa, những phát biểu và tư tưởng của Vitalik đã định hướng cho ngành. Ông rất thích đưa ra nhiều ý tưởng khác nhau, như khái niệm SBT, quốc gia mạng cách đây vài năm, đều do ông đưa ra hoặc ủng hộ mạnh mẽ. Dưới sự quảng bá của ông, những khái niệm mới này đã một thời trở thành trào lưu được các dự án trong ngành theo đuổi và thực hiện.

Đặc biệt trong thời kỳ thị trường gấu, các dự án lớn sẽ chuẩn bị cho những lĩnh vực có thể bùng nổ vào thị trường bò. Lúc đó, Vitalik rất lạc quan về mạng xã hội Web3, các doanh nhân đổ xô đến, nhưng sau khi tạm thời nóng sốt trong thời kỳ thị trường gấu, tất cả lại trở về trạng thái yên tĩnh.

Thị trường bò đã đến, những hướng mà Vitalik "chỉ ra" trong thị trường gấu đã không gây ra sự bùng nổ lớn về mặt ứng dụng trong thị trường bò. Sự hỗn loạn và mơ hồ đã trở thành cảm nhận của hầu hết các dự án.

Không có đổi mới thực sự, không có câu chuyện mới nào có thể khơi dậy ngành, sự hưng thịnh như mùa hè DeFi đã từng xảy ra trên Ethereum, đã không còn xuất hiện trong ngành công nghiệp tiền điện tử.

Cơ sở hạ tầng blockchain đã được xây dựng hoàn chỉnh, các con đường cao tốc đều đã được xây dựng, nhưng không có xe để chạy. Mâu thuẫn cốt lõi hiện tại của ngành công nghiệp blockchain không còn liên quan đến cơ sở hạ tầng. Mà là blockchain có thể mang lại những thay đổi gì cho cuộc sống con người hoặc sản phẩm cho thế giới này. Câu trả lời cho câu hỏi này là gì?

Nếu nói câu trả lời là thanh toán, thì đó là điều mà Bitcoin đã đưa ra vào năm 2008; nếu nói là DeFi, thì đó là câu trả lời mà Ethereum đã đưa ra vào năm 2020. Và hiện tại, ứng dụng thực tiễn nhất trong thế giới tiền mã hóa có thể nói là stablecoin, đang thực sự thay đổi thế giới truyền thống trong các lĩnh vực như thanh toán xuyên biên giới.

Ngoài ra, còn có sự đổi mới nào trong ngành công nghiệp blockchain không? Trong chu kỳ này, các nền tảng phát hành tài sản trên các chuỗi đang được ưa chuộng, nhưng đó chỉ là sự đổi mới trong cách phát hành tài sản, lõi của sòng bạc chỉ thay đổi lớp vỏ bên ngoài. Một lĩnh vực khác được chú ý là đường đua AI blockchain, lĩnh vực này đã thu hút nhiều vốn đầu tư, nhưng bong bóng đã bị vỡ bởi một số thành tựu đột phá. Vấn đề nổi bật hơn là, chủ thể kể chuyện vẫn là AI, công nghệ blockchain chỉ đóng vai trò hỗ trợ như cung cấp danh tính trên chuỗi cho AI, xây dựng hệ thống kinh tế, v.v. Đây không phải là một lĩnh vực phát sinh từ tiền điện tử.

Trong một mớ bòng bong, cá cược dường như được coi là sản phẩm tốt nhất của ngành công nghiệp tiền điện tử. Đối mặt với nhiều người khuyên Vitalik bản thân và Ethereum nên tham gia nhiều hơn vào "sòng bạc", Vitalik đã từ chối, "Nếu tôi nhìn sâu vào lòng mình, tôi sẽ nhận ra những điều xứng đáng để tôi đấu tranh."

Vitalik cũng đã từng hưởng thụ cảm giác được nâng lên thần thánh, và khi ông bị kéo xuống khỏi thần thánh, mọi người cũng đã thấy được ông với tư cách là một người bình thường. Mặt này trong mắt một số người là sự cứng đầu, kiêu ngạo, không lắng nghe ý kiến của người khác. Nhưng chính những đặc điểm này đã giúp ông tạo ra Ethereum.

Tình yêu thời thơ ấu tạo nên lý tưởng tương lai

Có người đã nói, "Cái gì mà bạn làm lúc nhỏ khiến thời gian trôi qua nhanh và khiến bạn hạnh phúc, đó chính là điều bạn theo đuổi trong cuộc đời."

Đối với Vitalik, những điều xứng đáng để phấn đấu đã được ghi lại trong những trải nghiệm thời thơ ấu. Khi 4 tuổi, cậu nhận được một chiếc máy tính do cha tặng, trong khi những đứa trẻ khác chơi game, cậu lại say mê phần mềm Excel, không lâu sau đã có thể viết chương trình tính toán tự động bằng Excel. 7 tuổi, cậu đã tạo ra một tài liệu "Bách khoa toàn thư về thỏ" đầy đồ thị và công thức toán học, sau đó được xác nhận có tài năng về toán học và lập trình. 10 tuổi, tốc độ tính nhẩm ba chữ số của cậu đã gấp hơn một lần so với bạn cùng trang lứa. Từ 11 tuổi, cậu bắt đầu học trước các môn như toán học, lập trình và kinh tế trong "lớp học thiên tài".

Công nghệ lập trình tự nó khiến Vitalik vui vẻ, việc thay đổi thế giới bằng công nghệ là mục tiêu của anh ấy. So với một số nhà đầu tư đầu cơ trong cộng đồng tiền điện tử, anh ấy luôn giữ thái độ tương đối bảo thủ.

Vào năm 2018, khi Ethereum sụp đổ và bị nghi ngờ, Vitalik đã từng cảnh báo không nên để Ethereum trở thành "hoa tulip" cho các nhà đầu cơ kiếm lợi. Cũng như bây giờ, ông đã từng cân nhắc việc rời khỏi Ethereum, "Should I drop ethereum and work for Google".

Mỗi khi giá coin giảm, những hoài nghi về Ethereum lại xuất hiện. Đối mặt với những nghi ngờ và mắng nhiếc từ cộng đồng, Vitalik cũng thường nảy sinh ý nghĩ "rời bỏ".

Vitalik luôn kiên định với niềm tin của mình. Sự kiên trì với công nghệ và cảnh giác với "bong bóng" chưa bao giờ thay đổi. Chính những điều này đã mang lại sự biến đổi và đổi mới cho thế giới tiền điện tử.

Nhìn lại lịch sử phát triển của tiền điện tử, những đổi mới quan trọng thúc đẩy ngành công nghiệp tiến lên chủ yếu đã xảy ra trong mười năm qua trên Ethereum, được ví như "máy tính toàn cầu": việc áp dụng rộng rãi hợp đồng thông minh, cung cấp nền tảng cho sự thịnh vượng của các cơ chế tài chính đổi mới như DeFi, việc xây dựng nhiều giải pháp lớp hai như Rollups, Plasma, và thực hành mô hình quản trị DAO.

Hiện nay, ngày càng nhiều tổ chức đang xây dựng các ứng dụng Web3 và giải pháp hạ tầng trên Ethereum. Hệ sinh thái Ethereum đang ở vị trí trưởng thành và dẫn đầu về tài nguyên công nghệ, hỗ trợ đội ngũ phát triển, quy mô vốn trên chuỗi, và tính bảo mật của khách hàng.

Vitalik không chỉ hiện thực hóa lý tưởng công nghệ bằng Ethereum, mà còn gửi gắm lý tưởng xã hội vào đó, thậm chí không chỉ giới hạn ở Ethereum. Những quan điểm mà anh ấy ủng hộ như phi tập trung, chống kiểm duyệt, phương pháp bỏ phiếu bình phương liên quan đến thực hành dân chủ, cấu trúc internet, tổ chức thương mại và tổ chức công ích. Điều này khiến ảnh hưởng của anh vượt ra ngoài cộng đồng tiền điện tử.

Tương lai của Ethereum vẫn đáng mong đợi

Ethereum có còn điều gì đáng mong đợi không? Câu trả lời là có.

Vào tháng 4, Ethereum sẽ ra mắt mạng chính của bản nâng cấp Pectra. Sự thay đổi này kết hợp giữa lớp thực thi và lớp đồng thuận, giới thiệu 11 đề xuất cải tiến quan trọng, nhằm nâng cao khả năng mở rộng, tính linh hoạt trong việc staking và trải nghiệm người dùng. Tổng thể, sau bản nâng cấp này sẽ cải thiện hiệu suất và tính ổn định của mạng ở cấp độ kỹ thuật; thay đổi mô hình kinh tế staking ở cấp độ kinh tế, ảnh hưởng đến mối quan hệ cung cầu và giá thị trường; thu hút nhiều nhà phát triển và người dùng hơn ở cấp độ ứng dụng, thúc đẩy đổi mới và phát triển ứng dụng phi tập trung.

Tại Mỹ, ETF giao ngay Ethereum có thể được phê duyệt với chức năng staking. Trong quý đầu tiên của năm 2025, một công ty quản lý tài sản đã nộp đơn đại diện cho một sàn giao dịch, dự định giới thiệu chức năng staking vào ETF giao ngay Ethereum của mình. Ngoài ra, còn có các tổ chức khác đã nộp đơn cho ETF giao ngay Ethereum đề xuất chức năng staking.

Việc nâng cấp Pectra dự kiến sẽ rút ngắn thời gian giải phóng của việc staking Ethereum, đây là một trở ngại lớn khi giới thiệu staking cho ETF giao ngay.

Lần nâng cấp này có thể trở thành chất xúc tác thúc đẩy việc phê duyệt ETF staking.

Ngành công nghiệp hiện đang cho rằng, một trong những lý do chính khiến sức hấp dẫn của ETF giao ngay Ethereum hiện tại còn yếu là do thiếu chức năng staking. Sau khi chức năng staking được ra mắt, các chủ sở hữu ETF sẽ có thể nhận được phần thưởng staking, với tỷ lệ hoàn vốn hàng năm khoảng 3-3,5%. Việc ra mắt ETF giao ngay Ethereum có thể staking sẽ có khả năng tăng mạnh dòng vốn, từ đó đẩy giá Ethereum lên.

Hai điểm này đều là yếu tố tích cực có thể dự đoán được trong năm nay.

Tuy nhiên, một thực tế khác là những thay đổi đáng mong đợi này chỉ là sự hoàn thiện trên con đường có thể dự đoán được. Những cải tiến này chỉ là làm cho con đường cao tốc trở nên rộng hơn và phẳng hơn, không phải là sự đổi mới đột phá trong ngành hoặc ứng dụng sản phẩm tiên phong.

Các trường hợp sử dụng Ethereum dường như đã đạt đỉnh. Trong chu kỳ này, không có dự án nào tham gia toàn dân trên chuỗi chính của Ethereum, và giá cũng chưa vượt qua mức cao nhất lịch sử. Đỉnh TVL của nó vẫn dừng lại ở năm 2021.

Trước đây, nó là lựa chọn hàng đầu để xây dựng nền tảng hợp đồng thông minh, nhưng hiện nay với sự hoàn thiện của cơ sở hạ tầng blockchain, đã xuất hiện nhiều nền tảng công khai xuất sắc và chi phí thấp hơn để lựa chọn, Ethereum không còn là lựa chọn duy nhất. Trong chu kỳ này, một số chuỗi công khai mới nổi đã phát triển các đặc điểm sinh thái riêng của mình. Các giải pháp Layer2 hàng đầu của Ethereum cũng đã đạt được những thành tựu riêng.

Việc Vitalik phi tập trung hóa là điều tốt cho sự phát triển của ngành, điều này cho thấy ngành đang dần trưởng thành, Ethereum không còn độc quyền, nhiều tài năng mới có thể cạnh tranh với nó, kích thích một hệ sinh thái phong phú hơn. Khi hệ sinh thái blockchain đa dạng được xây dựng, tầm quan trọng của Ethereum trong ngành sẽ chắc chắn giảm tương đối.

Vitalik đã nói trong một cuộc phỏng vấn, "Cuộc đời tôi là trở thành cầu nối của mọi thứ." Quỹ Ethereum đã tài trợ hơn chi phí hoạt động nội bộ kể từ năm 2015. Những khoản tài trợ này đã giúp Ethereum kết nối nhiều đội ngũ hơn, thúc đẩy sự phát triển của các dự án khác nhau trong ngành công nghiệp tiền điện tử. Dù là Ethereum hay những gì Vitalik đã làm đều là công việc đặt nền tảng cho tiền điện tử.

Ethereum và Vitalik bản thân không nên gánh vác sự mơ hồ và phẫn nộ của mọi người đối với việc thiếu đổi mới trong toàn ngành.

"Nếu bạn nhìn vào bên trong chính mình, bạn sẽ tìm thấy những điều đáng để chiến đấu." Vitalik, người biết mình nên đấu tranh vì điều gì, chắc chắn sẽ trở lại sau một khoảng thời gian ngắn thất vọng.

Những người đang hoang mang và tức giận trong cộng đồng tiền mã hóa, sau khi nhìn lại bản thân cũng sẽ đưa ra lựa chọn: là ở lại trở thành "builder", bình tĩnh sáng tạo ra những điều mới mẻ trên vùng đất hoang vu, hay rời đi, theo đuổi cơn sóng tiếp theo để tiếp tục làm một "nhà đầu tư" khôn ngoan.