DePIN Projesi: Web3 dünyasında yeni bir spekülasyon mu yoksa gerçek bir yenilik mi?

Son yıllarda, Web3 alanında sürekli olarak "ekonomik teşvik + senaryo ambalajlama" eski numarası sergileniyor. Önceki GameFi heyecanında, "oyun oynayarak token kazanma", "koşarak token kazanma" gibi kavramlar bir zamanlar popüler konular haline geldi. Ancak, bu projeler kısa vadede büyük bir başarı gösterse de, sürdürülebilir bir iş modeli bulamadıkları için sonunda token fiyatlarında şiddetli dalgalanmalara, kullanıcı kaybına ve ekosistem çöküşüne yol açtı.

Günümüzde, DePIN (Merkeziyetsiz Fiziksel Altyapı Ağı) kavramının yükselişi, Web3 çevresinde yeniden büyük bir tartışma başlattı. GameFi ile karşılaştırıldığında, DePIN'in uygulama alanları daha geniş görünüyor: şarj etme, telefon görüşmesi yapma, priz takma, sürüş, reklam izleme, hatta su içme, token kazanma yolları haline gelebilir. Bu "her şey DePIN olabilir" felsefesi, ilk bakışta GameFi'den daha fazla hayal gücü barındırıyor. Sonuçta, sanal oyun dünyasına kıyasla, gerçek hayattaki elektrik, iletişim, ulaşım ve enerji daha "pratik bir değer" taşıyor gibi görünüyor.

Ancak, bu projelerin gerçek uygulama durumlarını ve ekonomik modellerini derinlemesine incelediğimizde, bazı endişe verici olgularla karşılaşıyoruz: Şu anda DePIN pazarında, %60'tan fazla cihaz tedarikçisi aynı bölgeden geliyor ve bu cihazların fiyatları genellikle toptan fiyatın 30-50 katıdır. Çoğu donanım yatırımcısı büyük kayıplarla karşı karşıya kalırken, satın alınan DePIN tokenlarının ise neredeyse geri dönüş belirtisi yok. Yatırımcılar sadece varlıklarının eridiğini seyretmek zorunda kalıyor ve "ekosistem uygulaması" ve "bir sonraki hava düşüşü" için umutsuzca bekliyorlar. Bu durum, bu gerçekten altyapı inovasyonu mu yoksa yeni bir şekilde giydirilmiş bir donanım dolandırıcılığı mı olduğu konusunda şüphe uyandırıyor?

Proje Gözden Geçirme: Yatırımcıların Acı Dersleri

Helium: Bir makine bulmanın zorluğundan kimsenin sormadığı bir duruma

Helium, DePIN alanında bir yıldız proje olarak ortaya çıktı ve Helium Hotspot cihazları merkeziyetsiz bir LoRaWAN ağı oluşturdu. Daha sonra tanınmış telekom şirketleri ile işbirliği yaparak mobil iletişim hizmetleri sundu ve sunduğu düşük fiyatlı paketler kısa sürede çok sayıda kullanıcı çekti.

Ancak, Helium cihazlarının gerçek hikayesi tipik bir "soygun" vakasıdır: Bir zamanlar birkaç on dolara satılan hotspot madencileri, 2500 dolara kadar yükseldi ve üç günde geri dönüş yapacağı iddia edildi. Ancak gerçek acımasızdır: Bazı bölgelerde düğümlerin resmi olarak kapatılması, birçok yatırımcının büyük kayıplar yaşamasına neden oldu, madenciler demir yığını haline geldi, token fiyatları dibe vurdu ve madenciler her şeyini kaybetti. Bir zamanlar "madencilik, zenginlik özgürlüğüdür" hayali artık sona erdi.

Hivemapper: Yüksek fiyatlı kameralarla "madencilik" yapmak geri dönüş sağlamıyor.

Hivemapper, kullanıcıların sürüş sırasında coğrafi verileri yükleyerek token ödülleri kazanmasına olanak tanıyan 549 dolarlık bir araba kamerası piyasaya sürdü. Bu "sürüş yaparken para kazanma" modeli, geleneksel madencilikten daha kolay görünse de, aslında birçok sorun barındırmaktadır:

• Pahalı donanım fiyatları ile durgun token fiyatları arasında belirgin bir zıtlık var, bu da geri dönüş süresinin uzun olmasına neden oluyor.
• Harita verilerinin kalitesi ve güncellenme sıklığı sorgulanıyor, gerçekten ana akım harita hizmetleriyle rekabet edebilecek bir ağ inşa edilip edilemeyeceği henüz doğrulanmadı.
• Harita ağı esas olarak gelişmiş ülkeleri kapsıyor, Asya pazarında neredeyse hiç gerçek uygulama senaryosu yok.

Dikkate değer olan, Hivemapper'ın donanım satışları ile önemli bir gelir elde etmesidir, ancak bu daha çok "cihaz satma" yeteneğini yansıtmaktadır, DePIN ekonomik modelinin sağlıklı bir şekilde çalışmasından ziyade.

Jambo: Afrika pazarının Web3 telefon efsanesi

Jambo, Afrika pazarına "DePIN + Web3 cüzdanı" kombinasyonu ile girerek, fiyatı sadece 99 dolar olan akıllı telefonu piyasaya sürdü. Raporlara göre, 400.000'den fazla satış yapıldı ve 1.230.000'den fazla cüzdan adresi aktive edildi. Bu başarı, büyük ölçüde tanınmış bir tokenin fiyat artışı ve ekosistemin hızlı gelişimi sayesinde elde edildi.

Ancak, bu telefonun birçok sorunu var:

• Önceden yüklenmiş DApp'ler, kullanıcıların JAMBO token'ları kazanmasına olanak tanır, ancak bu token'ların likiditesi ve gerçek değeri hâlâ belirsizdir.
• Veri satışının kapalı döngüsü zor uygulanıyor, büyük veri alıcılarının desteğinden yoksun.
• Mobil ekosistem, Web3 kullanıcılarının uzun vadeli kullanım ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor.

Ordz Oyunu: Web3 versiyonu retro el konsolu

Ordz Game, "Play to Earn" konseptini birleştiren BitBoy adlı bir el konsolu piyasaya sürdü. Yüksek fiyatlı versiyonu piyasaya çıkar çıkmaz tükendi, normal versiyonu ise 2000'den fazla satıldı.

Ancak, dikkatli bir analiz sonrasında şunlar ortaya çıkıyor:

• Oyun deneyimi temelde retro taşınabilir konsol ROM seviyesinde kalıyor, yenilikten yoksun.
• Token ORDg, GAMES'e dönüştükten sonra hala likidite ve gerçek değer eksikliği yaşıyor.
• Temelde GameFi madencilik modelinin bir kopyasıdır, sadece "taşınabilir oyun konsolu" dış kabuğu değiştirilmiştir.

Oyuncuların uzun vadeli kalıcılığını ve kazanç geri dönüşünü gerçekten sağlayıp sağlayamayacağı hala belirsiz.

TON telefon: Pahalı "yaşlı telefonu" deneyimi

Birçok tanınmış anlık iletişim platformu ve ilgili blockchain projelerinin popüler olduğu bir dönemde, TON telefonu ortaya çıktı ve fiyatı 500 dolara yakın oldu. Ancak kullanıcı geri bildirimleri genellikle olumsuzdu; performans özelliklerinin aynı fiyat aralığındaki ana akım telefonlarla kıyaslandığında oldukça yetersiz olduğunu düşünüyorlardı. Telefonun yanında kılıf verilmesine ve "hava düşürme beklentisi" olduğu iddialarına rağmen, gerçekte:

• Airdrop kalitesi benzer projelerden çok daha düşük.
• Kullanıcı arayüzü ve deneyimi sıradan, telefonun kendisinde yenilik yok.
• Yatırım geri dönüş süresi uzun, ekosistem inşası hala kavramsal aşamada.

Alıcılar daha çok "gelecekteki airdrop umudu" için alım yapıyor, ancak bu umudun gerçekleşmesi sanki çok uzak bir ihtimal.

Starpower: Anlaşılması zor yüksek fiyatlı akıllı priz

Starpower, tanınmış bir halka açık blockchain ekosisteminde yer alan bir akıllı enerji DePIN projesi olarak kendini tanıtıyor, akıllı prizler, araç şarj cihazları, piller gibi donanımlar satıyor ve bazı tanınmış kurumların desteğini alıyor. Ancak, ürün fiyatlandırması kafa karıştırıcı: sıradan bir priz 100 dolara satılırken, benzer ürünlerin diğer platformlardaki fiyatı bunun yaklaşık onda biri kadar.

Ayrıca, bu projede birçok sorun var:

• Şirketin kuruluş süresi kısa, teknoloji şeffaf değil.
• Ekosistem teşvik mekanizması henüz netleşmedi.
• Cihazları satmak için "hikaye anlatma"ya aşırı bağımlılık.

Geçmişteki benzer projelerin "madenci vadeli işlem dolandırıcılığı" olarak adlandırılan olayları göz önünde bulundurulduğunda, Starpower'ın gelişim yolu endişe verici.

Enerji türü DePIN projeleri: Piyasa mantığından uzaklaşan idealist denemeler

Bazı projeler, Glow ve PowerLedger gibi, karbon kredisi ticareti, P2P enerji dağıtım ticareti gibi idealize edilmiş modeller üzerinde duruyor. Örneğin, Glow güneş enerjisi santrallerinin yeşil enerji üretimini ödüllendirmek için çift token mekanizması kullanıyor. Ancak pratikte birçok zorlukla karşılaşıyor:

• Karbon kredilerinin alıcıları belirsiz.
• Elektrik santralinin gerçek elektrik üretim miktarının doğrulama mekanizması şüpheli.
• Cihazın geri dönüş süresi tahmin edilmesi zor.

PowerLedger, elektrik piyasasında P2P ticaret platformu kurmaya çalışıyor, ancak platformun token'i sıfıra yaklaşmış durumda ve temel iş modeli henüz doğrulanmamış. Bu projelerin fikirleri güzel olsa da, düzenleme ve ticari uygulama açısından hala büyük zorluklarla karşı karşıya.

DePIN'in Doğası ve Gelecek Perspektifi

DePIN esasen Web3 "ekonomik teşvik modeli"nin gerçek fiziksel dünyaya uzanma denemesidir. Teorik olarak, aşağıdaki hedefleri gerçekleştirme potansiyeline sahiptir:

• Gerçek altyapıları (örneğin iletişim, elektrik, harita, cihazlar) merkeziyetsizleştirmek.
• Büyük ölçekli kullanıcı ağı etkisi oluşturmak.
• Token tasarımı ile adil teşvik ve şeffaf yönetişim sağlamak.

Ancak, mevcut aşamadaki DePIN projelerinin büyük çoğunluğu hâlâ "donanım satışı"na bağımlı olarak kâr elde ediyor:

• Donanım özelliklerine sahip token modeli genellikle "hava + baloncuk" birleşimidir.
• "Ekosistem güçlendirme" olarak adlandırılan şey genellikle yeni kullanıcıları çekmek için görüş liderlerinin paketlemesine, kavramların spekülasyonuna ve airdrop beklentilerine dayanır.
• Birçok proje aslında donanım tedarikçileridir ve "tedarik zinciri + yüksek kar" ile ekipman satışından kazanç sağlamaktadır, gerçek anlamda bir ağ inşa etmek yerine.

Gerçekten başarılı DePIN projeleri güçlü bir arz-talep modeli tasarımı, şeffaf ve sürdürülebilir teşvik mekanizmaları ile donanım ve altyapı alanında derin bir anlayışa sahip olmalıdır. Mevcut DePIN pazarındaki en büyük balon şudur: Çoğu proje gerçek sorunları çözmek yerine kavramları paketleyerek yatırımcıları çekmeye çalışıyor. Donanım spekülasyon aracı haline geldiğinde, cihaz token'ları değersiz "dijital piyango" haline geldiğinde ve tüm anlatılar airdrop beklentileri etrafında şekillendiğinde, DePIN muhtemelen Web3 dünyasının bir başka Ponzi şemasına dönüşecektir.

Gerçek kullanım ve gerçek gelirle ayakta kalabilen bazı DePIN projelerini, yalnızca donanım satışı veya kavramları şişirmekle yetinen projeler yerine, yakın bir gelecekte görebilmeyi umuyoruz. Ancak bu şekilde DePIN, Web3'ün gelişimine gerçek bir katkı sağlayabilir ve başka bir spekülatif balon haline gelmez.