İlgili sanal para birimlerinin yargısal tasfiyesi giderek daha fazla ilgi çekiyor. Adli makamlar ve yerel mülk departmanları, el konulan sanal paraları tasfiye ederek nakde çevirmek, böylece davayı kapatmak ve maliyeyi güçlendirmek istiyor; tasfiye şirketleri tasfiye işlerinde kâr elde etmek istiyor; Renmin Üniversitesi de ilgili sanal para birimlerinin yargısal tasfiyesi üzerine "İleri Düzey Eğitim Programı" düzenledi.
23 Ağustos 2024'te, Yüksek Halk Mahkemesi "2024 Yılı Adli Araştırma Önemli Konuları İhaleye Çıkartma Duyurusu"nu yayımladı ve "Dava Kapsamındaki Sanal Para İdare Sorunları Araştırması"nı "Ana Destek Konusu" olarak belirledi. Ülkemizde sanal paraların adli idaresi alanına erken ilgi gösteren web3 avukatı olan Avukat Liu, o zaman "Dava Kapsamındaki Sanal Para İdare Yeni Eğilimleri, Yüksek Mahkeme'nin Önemli Araştırma Konusu Haline Geldi" başlıklı bir analiz yazdı. Şimdi neredeyse bir yıl geçti, Yüksek Halk Mahkemesi'nin konuyla ilgili bir sonuç ortaya çıkarıp çıkarmadığını bilmiyoruz.
Bugün, Yüksek Halk Savcılığı (bundan sonra "Yüksek Savcılık" olarak anılacaktır) resmi hesabında "2025 Yılı Yüksek Halk Savcılığı Savcılık Uygulama Teorisi Araştırma Proje Duyurusu" yayınladı ve bu duyuruda altı konu sanal para ile ilgili. Bu altı konudan dördü sanal paranın yargısal elden geçirilmesi ile ilgilidir.
Görülebilir ki, söz konusu sanal para yargısal el koyma alanı en yüksek savcılığın güçlü dikkatini çekmiştir.
Bir, Yüksek Mahkeme'nin proje araştırmasının özel durumu
Yüksek Savcılık'ın makalesine göre, 2025 yılında Yüksek Savcılık, savcılık uygulamaları teorik araştırma konuları için toplam 234 proje başlattı, bu projelerden 110'u destek fonu aldı, 124'ü ise kendi kaynaklarıyla finanse edildi.
Yukarıda bahsettiğimiz sanal para ile ilgili altı konu, en yüksek savcılık tarafından finanse edilen konulardır.
İkincisi, Yüksek Mahkeme ve Yüksek Savcılık neden yargılamanın elden geçirilmesine ilgi gösteriyor?
Geçen yıl Yüksek Mahkeme'nin ilgili sanal para birimlerinin yargısal elden geçirilmesini bir araştırma konusu olarak ele almasıyla, yaklaşık bir yıl sonra Yüksek Savcılık'ın da bu konuya eğilmesi, sanal para birimlerinin yargısal elden geçirilmesinin öneminin giderek arttığını açıkça göstermektedir.
Ama biraz ince bir nokta var ki, bugüne kadar şahsen deneyimlediğim ve öğrendiğim pratik durumlara göre, ülkemizde hiçbir mahkeme veya savcılık, ilgili sanal para birimlerinin elden çıkarılması işlemini gerçekleştirmedi. Aksine, sürekli olarak, adli işlem yapma yetkisine sahip olan güvenlik güçleri, fiili olarak elden çıkarma işlemlerini gerçekleştiren yetkili kurum olarak görev yapmaktadır.
Aslında normal ceza prosedürüne göre, ilgili mal varlıklarının tasfiyesi esasen mahkeme tarafından yapılmalıdır. Peki, neden şu anda ülkede tasfiye esas olarak kolluk güçleri tarafından gerçekleştiriliyor? Önceki "Söz konusu sanal paralar hangi aşamada tasfiye edilmeli? Polis mi yoksa mahkeme mi" başlıklı yazımda bu konuyu iki açıdan ele almıştım:
Pratikte, sanal paraların çok özel olmasından dolayı, mahkeme mensupları bununla nasıl başa çıkacaklarını bilmiyorlar. Ancak, emniyet mensupları bunun hakkında biraz anlayışa sahipler.
Hukuki dayanak olarak üç düzenleme bulunmaktadır.
Birincisi, Ceza Muhakemesi Kanunu Yorumunun dört yüz kırk yedinci maddesi, dava ile birlikte gönderilen ilgili mal varlıkları veya mahkeme tarafından el konulan, mülkiyetine el konulan ilgili mal varlıklarının, mahkeme tarafından ilk derece kararının kesinleşmesinden sonra işleme tabi tutulacağını düzenlemektedir; (burada yalnızca dava ile birlikte gönderilenler veya mahkeme tarafından doğrudan el konulanlar belirtilmekte, ancak polis tarafından el konulan ve dava ile birlikte gönderilmeyen ilgili mal varlıklarından bahsedilmemektedir)
İkincisi, "Kamu Güvenliği Kurumlarının Ceza Davalarını Yönetme Usulü Yönetmeliği" maddesi 278'deki düzenleme: "Somut malların nakledilmesinin uygun olmadığı durumlarda, bunların listesinin, fotoğraflarının veya diğer kanıtlayıcı belgelerin dosya ile birlikte nakledilmesi gerekmektedir." Mevcut yargı pratiğinde, ilgili sanal para birimlerinin açıkça "nakledilmesinin uygun olmadığı" durumlardan biri olduğu görülmektedir.
Üçüncü olarak, "Ceza Muhakemesi Kanunu'nun Uygulanmasına Dair Bazı Sorunlara İlişkin Yönetmelik" ("İki Yüksek, Bir Bakanlık" gibi kurumlar, 26 Aralık 2012) otuz altıncı maddesi, geri alınan dava konusu malvarlıkları için, mağdura yasal olarak iade edilmesi gereken veya imha edilmesi gereken yasak mallar dışında hepsinin hazineye ödenmesi gerektiğini belirtmektedir. Yasal olarak devredilmeyen dava konusu malvarlıkları, mahkeme tarafından geçerli bir karar alındıktan sonra, mahkeme, (dava konusu malların) el konulması ve haciz edilmesi kurumuna hazineye ödenmesi için bildirimde bulunmalıdır ve haciz eden, el koyan (dava konusu mallar) kurum, mahkemeye icra makbuzu sunmalıdır.
Yukarıdaki üç noktayı özetlemek gerekirse, eğer ilgili sanal para sürekli olarak polis tarafından alıkonulmuşsa, soruşturma sona erip dosya devredildiğinde bile, alıkoyma belgesi gibi yazılı kanıtların teslim edilmesi söz konusu olacaktır; nihai tasfiye aşamasında ise, prosedür gereği mahkeme, sanal paranın tasfiyesiyle elde edilen gelirlerin devlet hazinesine aktarılması için polis teşkilatını bilgilendirecektir.
Ancak, sanal para bilgisinin giderek yaygınlaşmasıyla birlikte, pratikte tarafların yargı muamelelerine ilişkin araştırmaları da artmaktadır. Savcılık ve mahkemeler, yargı muamele yetkisine olan ilgileri hatta "arzuları" giderek artmaktadır.
Üç, hukuki işlemlerin en uyumlu yolu var mı?
2021 yılındaki "9.24 bildirimi" ("Sanal Para Ticaretinin Spekülasyon Risklerini Önleme ve Yönetme Hakkında Bildirim") Çin anakarasındaki tüm kripto para işlerine sıkı kısıtlamalar getirdi; buna yargı organları dahil tüm taraflar, ülkede sanal para ve fiili para değişim işlemleri yapamaz.
Günümüzdeki ana işlem modeli, yurt içi vekalet + yurt dışı işlem olan "birleşik işlem modeli"dir (detaylı model için avukat Liu'nun sanal para yargı işlemleriyle ilgili önceki makalesine bakılabilir), ancak bazı yurt dışı banka işlem modelleri, açık artırma işlem modelleri ve sanal para ihraç edenlerin (merkezi sanal para) geri alım modelleri gibi alternatifler de bulunmaktadır. Ancak, Çin içindeki herhangi bir taraf, sanal para ve fiat para arasında doğrudan işlem yapamaz; bu bir düzenleyici kırmızı çizgidir. Bu nedenle, pratikte işlemler yapmak isteyen yargı makamı liderleri, yurt içindeki üçüncü taraf işlem kuruluşlarının “nitelik” sahibi olup olmadığını çok merak ediyor. Aslında bu bir sahte bir terimdir, çünkü yurt içindeki herhangi bir taraf doğrudan işlem yapamaz; en fazla “vekalet devri kuruluşu” olabilirler ve belki de yurt dışındaki işlem ücretlerini yurt içinde döviz bozdurma görevini üstlenebilirler (bu, belirli bir ölçüde, yurt içindeki işlem taraflarının bir "nitelik" sahibi olabileceği anlamına gelir, çünkü piyasada bulunan çoğu üçüncü taraf işlem şirketinin uyumlu döviz bozdurma kapasitesi ve kanalları yoktur).
Yurtdışındaki tasfiye ve nakit dönüşüm işlerinin yasal olup olmadığını, yerel düzenlemelere uygunluğunu daha fazla önemsemeliyiz. Örneğin, eğer bir ana karadaki adli tasfiye işlemi, fiilen yurtdışında Hong Kong veya Singapur'daki bir platformda gerçekleştiriliyorsa, bu platformun bulunduğu yerin (Hong Kong veya Singapur) düzenleme gerekliliklerine uygun olup olmadığına ve sanal para birimlerini fiat paraya dönüştürme yetkisine sahip olup olmadığına bakmalıyız.
Dördüncü, Sonuç
Yüksek Mahkeme'nin adli işleme önem vermesi ve araştırması ile birlikte, önceki Yüksek Mahkeme'nin yaklaşık bir yıl boyunca araştırdığı konuların yanı sıra (sonuçların ne zaman çıkacağını bilmesek de), ülkede davaya konu olan sanal para birimlerinin adli işlemleri kesinlikle yeni değişiklikler geçirecektir - ister uygulama açısından, isterse hukuki rehberlik açısından. Belki de yeni bir işleme yolu da ortaya çıkacaktır.
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
Yaşamsal Para yargı elden geçirme yönelimi: Yüksek Halk Savcılığı proje araştırmasına başladı
Giriş
İlgili sanal para birimlerinin yargısal tasfiyesi giderek daha fazla ilgi çekiyor. Adli makamlar ve yerel mülk departmanları, el konulan sanal paraları tasfiye ederek nakde çevirmek, böylece davayı kapatmak ve maliyeyi güçlendirmek istiyor; tasfiye şirketleri tasfiye işlerinde kâr elde etmek istiyor; Renmin Üniversitesi de ilgili sanal para birimlerinin yargısal tasfiyesi üzerine "İleri Düzey Eğitim Programı" düzenledi.
23 Ağustos 2024'te, Yüksek Halk Mahkemesi "2024 Yılı Adli Araştırma Önemli Konuları İhaleye Çıkartma Duyurusu"nu yayımladı ve "Dava Kapsamındaki Sanal Para İdare Sorunları Araştırması"nı "Ana Destek Konusu" olarak belirledi. Ülkemizde sanal paraların adli idaresi alanına erken ilgi gösteren web3 avukatı olan Avukat Liu, o zaman "Dava Kapsamındaki Sanal Para İdare Yeni Eğilimleri, Yüksek Mahkeme'nin Önemli Araştırma Konusu Haline Geldi" başlıklı bir analiz yazdı. Şimdi neredeyse bir yıl geçti, Yüksek Halk Mahkemesi'nin konuyla ilgili bir sonuç ortaya çıkarıp çıkarmadığını bilmiyoruz.
Bugün, Yüksek Halk Savcılığı (bundan sonra "Yüksek Savcılık" olarak anılacaktır) resmi hesabında "2025 Yılı Yüksek Halk Savcılığı Savcılık Uygulama Teorisi Araştırma Proje Duyurusu" yayınladı ve bu duyuruda altı konu sanal para ile ilgili. Bu altı konudan dördü sanal paranın yargısal elden geçirilmesi ile ilgilidir.
Görülebilir ki, söz konusu sanal para yargısal el koyma alanı en yüksek savcılığın güçlü dikkatini çekmiştir.
Bir, Yüksek Mahkeme'nin proje araştırmasının özel durumu
Yüksek Savcılık'ın makalesine göre, 2025 yılında Yüksek Savcılık, savcılık uygulamaları teorik araştırma konuları için toplam 234 proje başlattı, bu projelerden 110'u destek fonu aldı, 124'ü ise kendi kaynaklarıyla finanse edildi.
Yukarıda bahsettiğimiz sanal para ile ilgili altı konu, en yüksek savcılık tarafından finanse edilen konulardır.
İkincisi, Yüksek Mahkeme ve Yüksek Savcılık neden yargılamanın elden geçirilmesine ilgi gösteriyor?
Geçen yıl Yüksek Mahkeme'nin ilgili sanal para birimlerinin yargısal elden geçirilmesini bir araştırma konusu olarak ele almasıyla, yaklaşık bir yıl sonra Yüksek Savcılık'ın da bu konuya eğilmesi, sanal para birimlerinin yargısal elden geçirilmesinin öneminin giderek arttığını açıkça göstermektedir.
Ama biraz ince bir nokta var ki, bugüne kadar şahsen deneyimlediğim ve öğrendiğim pratik durumlara göre, ülkemizde hiçbir mahkeme veya savcılık, ilgili sanal para birimlerinin elden çıkarılması işlemini gerçekleştirmedi. Aksine, sürekli olarak, adli işlem yapma yetkisine sahip olan güvenlik güçleri, fiili olarak elden çıkarma işlemlerini gerçekleştiren yetkili kurum olarak görev yapmaktadır.
Aslında normal ceza prosedürüne göre, ilgili mal varlıklarının tasfiyesi esasen mahkeme tarafından yapılmalıdır. Peki, neden şu anda ülkede tasfiye esas olarak kolluk güçleri tarafından gerçekleştiriliyor? Önceki "Söz konusu sanal paralar hangi aşamada tasfiye edilmeli? Polis mi yoksa mahkeme mi" başlıklı yazımda bu konuyu iki açıdan ele almıştım:
Pratikte, sanal paraların çok özel olmasından dolayı, mahkeme mensupları bununla nasıl başa çıkacaklarını bilmiyorlar. Ancak, emniyet mensupları bunun hakkında biraz anlayışa sahipler.
Hukuki dayanak olarak üç düzenleme bulunmaktadır.
Birincisi, Ceza Muhakemesi Kanunu Yorumunun dört yüz kırk yedinci maddesi, dava ile birlikte gönderilen ilgili mal varlıkları veya mahkeme tarafından el konulan, mülkiyetine el konulan ilgili mal varlıklarının, mahkeme tarafından ilk derece kararının kesinleşmesinden sonra işleme tabi tutulacağını düzenlemektedir; (burada yalnızca dava ile birlikte gönderilenler veya mahkeme tarafından doğrudan el konulanlar belirtilmekte, ancak polis tarafından el konulan ve dava ile birlikte gönderilmeyen ilgili mal varlıklarından bahsedilmemektedir)
İkincisi, "Kamu Güvenliği Kurumlarının Ceza Davalarını Yönetme Usulü Yönetmeliği" maddesi 278'deki düzenleme: "Somut malların nakledilmesinin uygun olmadığı durumlarda, bunların listesinin, fotoğraflarının veya diğer kanıtlayıcı belgelerin dosya ile birlikte nakledilmesi gerekmektedir." Mevcut yargı pratiğinde, ilgili sanal para birimlerinin açıkça "nakledilmesinin uygun olmadığı" durumlardan biri olduğu görülmektedir.
Üçüncü olarak, "Ceza Muhakemesi Kanunu'nun Uygulanmasına Dair Bazı Sorunlara İlişkin Yönetmelik" ("İki Yüksek, Bir Bakanlık" gibi kurumlar, 26 Aralık 2012) otuz altıncı maddesi, geri alınan dava konusu malvarlıkları için, mağdura yasal olarak iade edilmesi gereken veya imha edilmesi gereken yasak mallar dışında hepsinin hazineye ödenmesi gerektiğini belirtmektedir. Yasal olarak devredilmeyen dava konusu malvarlıkları, mahkeme tarafından geçerli bir karar alındıktan sonra, mahkeme, (dava konusu malların) el konulması ve haciz edilmesi kurumuna hazineye ödenmesi için bildirimde bulunmalıdır ve haciz eden, el koyan (dava konusu mallar) kurum, mahkemeye icra makbuzu sunmalıdır.
Yukarıdaki üç noktayı özetlemek gerekirse, eğer ilgili sanal para sürekli olarak polis tarafından alıkonulmuşsa, soruşturma sona erip dosya devredildiğinde bile, alıkoyma belgesi gibi yazılı kanıtların teslim edilmesi söz konusu olacaktır; nihai tasfiye aşamasında ise, prosedür gereği mahkeme, sanal paranın tasfiyesiyle elde edilen gelirlerin devlet hazinesine aktarılması için polis teşkilatını bilgilendirecektir.
Ancak, sanal para bilgisinin giderek yaygınlaşmasıyla birlikte, pratikte tarafların yargı muamelelerine ilişkin araştırmaları da artmaktadır. Savcılık ve mahkemeler, yargı muamele yetkisine olan ilgileri hatta "arzuları" giderek artmaktadır.
Üç, hukuki işlemlerin en uyumlu yolu var mı?
2021 yılındaki "9.24 bildirimi" ("Sanal Para Ticaretinin Spekülasyon Risklerini Önleme ve Yönetme Hakkında Bildirim") Çin anakarasındaki tüm kripto para işlerine sıkı kısıtlamalar getirdi; buna yargı organları dahil tüm taraflar, ülkede sanal para ve fiili para değişim işlemleri yapamaz.
Günümüzdeki ana işlem modeli, yurt içi vekalet + yurt dışı işlem olan "birleşik işlem modeli"dir (detaylı model için avukat Liu'nun sanal para yargı işlemleriyle ilgili önceki makalesine bakılabilir), ancak bazı yurt dışı banka işlem modelleri, açık artırma işlem modelleri ve sanal para ihraç edenlerin (merkezi sanal para) geri alım modelleri gibi alternatifler de bulunmaktadır. Ancak, Çin içindeki herhangi bir taraf, sanal para ve fiat para arasında doğrudan işlem yapamaz; bu bir düzenleyici kırmızı çizgidir. Bu nedenle, pratikte işlemler yapmak isteyen yargı makamı liderleri, yurt içindeki üçüncü taraf işlem kuruluşlarının “nitelik” sahibi olup olmadığını çok merak ediyor. Aslında bu bir sahte bir terimdir, çünkü yurt içindeki herhangi bir taraf doğrudan işlem yapamaz; en fazla “vekalet devri kuruluşu” olabilirler ve belki de yurt dışındaki işlem ücretlerini yurt içinde döviz bozdurma görevini üstlenebilirler (bu, belirli bir ölçüde, yurt içindeki işlem taraflarının bir "nitelik" sahibi olabileceği anlamına gelir, çünkü piyasada bulunan çoğu üçüncü taraf işlem şirketinin uyumlu döviz bozdurma kapasitesi ve kanalları yoktur).
Yurtdışındaki tasfiye ve nakit dönüşüm işlerinin yasal olup olmadığını, yerel düzenlemelere uygunluğunu daha fazla önemsemeliyiz. Örneğin, eğer bir ana karadaki adli tasfiye işlemi, fiilen yurtdışında Hong Kong veya Singapur'daki bir platformda gerçekleştiriliyorsa, bu platformun bulunduğu yerin (Hong Kong veya Singapur) düzenleme gerekliliklerine uygun olup olmadığına ve sanal para birimlerini fiat paraya dönüştürme yetkisine sahip olup olmadığına bakmalıyız.
Dördüncü, Sonuç
Yüksek Mahkeme'nin adli işleme önem vermesi ve araştırması ile birlikte, önceki Yüksek Mahkeme'nin yaklaşık bir yıl boyunca araştırdığı konuların yanı sıra (sonuçların ne zaman çıkacağını bilmesek de), ülkede davaya konu olan sanal para birimlerinin adli işlemleri kesinlikle yeni değişiklikler geçirecektir - ister uygulama açısından, isterse hukuki rehberlik açısından. Belki de yeni bir işleme yolu da ortaya çıkacaktır.